Dünyanın en kadim ve eşsiz şehirlerinden biri olan İstanbul’un her köşesi keşfedilmeyi bekleyen tarihi yapılarla dolu. Ancak daha az bilinen ve altından defalarca geçmemize rağmen gözden kaçırmış olabileceğimiz bazı su kemerleri de var. Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait bu su kemerlerini biraz daha yakından tanımaya ne dersiniz?
İstanbul’daki su kemerlerinin tarihi Roma İmparatorluğu’na kadar dayanmaktadır. Roma imparatorları Hadrian ve Valens, İstanbul’a su getiren ilk su kemerlerini inşa ettiler.
Osmanlı dönemine kadar ayakta kalan bu su kemerleri, İstanbul’un fethinden sonra restore edilerek kullanılmaya devam edilmiştir. Ünlü Osmanlı mimarı Mimar Sinan’a yaptırılan antik topluluğa daha sonra Osmanlı Padişahı I. Süleyman döneminde yenileri eklenmiştir.
İstanbul, Türkiye fonunda Valens Su Kemeri. (Shutterstock Fotoğrafı)
Geçmişten günümüze su kemerleri, eğimli mekanizması ve kemerleri sayesinde suyu yüksekten taşımak için tasarlandığından, İstanbul’a su taşımak için kullanılmıştır.
İstanbul’da Bizans döneminde bu mekanizma ile gelen sular genellikle sarnıçlarda toplanırdı. Osmanlı döneminde ise aksine şehre ulaştıktan sonra çeşmelere dağıtılarak oradan kullanılırdı.
İstanbul’da 33 su kemeri var ama bunlardan bazıları sadece su kemerleri değil, anıtsal şaheserler.
Arabalar, İstanbul, Türkiye’deki Valens Kemeri’nden geçiyor. (Shutterstock Fotoğrafı)
Valens Su Kemeri
MS 4. yüzyılın sonlarında inşa edilmiş bir Roma su kemeri sistemi olan Bozdoğan Kemeri, Aksaray’dan Unkapanı’na giden yol üzerinde tüm ihtişamıyla adeta şehrin üzerinde bir gerdanlık gibi duruyor. Bu su kemerinin bir diğer adı da Roma İmparatoru Valens tarafından MS 378 yılında yaptırıldığı sanılan Valens Su Kemeri olup, Belgrad Ormanı ve çevresindeki su kaynaklarından gelen suları Eski Saray ve Osmanlı döneminde Topkapı Sarayı. Su kemeri inşa edildiğinde 1 kilometre (0.62 mil) uzunluğundaydı ve 800 metrelik (2.624 fit) bir bölümü bugüne kadar ayakta kaldı. Buna rağmen tüm güzelliğiyle göz kamaştıran Bozdoğan Kemeri, binlerce insanın günlük hayatta altından kalktığı bir tarihtir. İstanbul gezinizde sadece İstanbul’un değil tüm dünyanın en eski kemerlerinden biri olan Bozdoğan Kemeri’nin altından geçmiş veya geçeceksiniz.
Valens Su Kemeri, İstanbul’un Fatih ilçesinde, Türkiye. (Shutterstock Fotoğrafı)
Mağlova Kemeri
Mimar Sinan’ın en güzel eserlerinden biri olan Mağlova Kemeri, Alibeyköy Deresi üzerinde bulunmaktadır. Dünya su yolları mimarisinin en önemli eserlerinden biri olan Mağlova Kemeri oldukça estetik bir görünüme sahiptir. Su kemerinin güzelliği dünyanın dört bir yanındaki mimarlar tarafından kabul edilmiş ve Mimar Sinan’ın başka bir eser yapmamış olsa bile bu su kemeri ile ünlü olacağı sonucuna varılmıştır. Açma ile ilgili en güzel detaylardan biri de günümüzde hala kullanılıyor olmasıdır.
Mağlova Kemeri, İstanbul’un Kemerburgaz ilçesinde, Türkiye. (Shutterstock Fotoğrafı)
Sultan I. Mahmud Su Kemeri
Şimdi size maalesef günümüze tam olarak ulaşamayan su kemerlerinden birinden bahsedeceğim. 1731 yılında Osmanlı Padişahı I. Mahmud tarafından yaptırılan su kemeri, Bahçeköy’den Zekeriyaköy’e giden yol üzerindedir. Bahçeköy’ün simgesi olan bu su kemeri aynı zamanda Bahçeköy Kemeri olarak da bilinmektedir. Osmanlı döneminde Beyoğlu, Beşiktaş, Ortaköy, Galata, Kuruçeşme, Arnavutköy, Kasımpaşa ve padişah saraylarına su taşıyan kemer 409 metre uzunluğunda, 27 metre yüksekliğinde ve 21 gözlü.
Sultan I. Mahmud Su Kemeri, İstanbul, Türkiye’nin Bahçeköy köyündedir. (Shutterstock Fotoğrafı)
Güzelce Kemeri
Cebeciköy Kemeri olarak da bilinen Güzelce Kemeri, Mimar Sinan’ın eserlerinden biridir. Göz alıcı mimarisi ile güzelliğini halen koruyan su kemerinin yapımında kesme taş kullanılmıştır. Alibeyköy Barajı üzerinde yer alan bu iki katlı yapı altta sekiz, üstte 11 kemerlidir. Barajda su çekilmesiyle birlikte yaz mevsiminde daha yakından incelenebilen su kemerinin yarısı, bazı mevsimlerde sular altında kaldığı için zarar görme tehlikesiyle karşı karşıya. Tüm ihtişamıyla zamana meydan okumayı başaran su kemeri, İstanbul’da mutlaka görülmesi gereken yapılardan biridir.
Güzelce Kemeri, Mimar Sinan tarafından İstanbul, Türkiye’de inşa edilmiştir. (Shutterstock Fotoğrafı)
Eğri Kemeri
Bizans Dönemi altyapıları kullanılarak yapılan Eğri Kemeri, diğer adıyla Kovuk Kemeri, Mimar Sinan’a aittir. Kemerburgaz’da bulunan Eğri Kemeri, eşsiz su yönlendirici mimarisi ile dikkat çekiyor. Yıpranmış olmasına rağmen tüm ihtişamıyla ayakta duran su kemeri, suyu yönlendiren 90 derecelik açısı nedeniyle bu ismi almıştır. Bugün kullanımda değil.
Uzun Kemer
Göktürk’ün girişinde yer alan Uzun Kemer, İstanbul ve hatta Türkiye’deki su kemerleri arasında günümüze kadar gelebilmiş en uzun su kemeri olma özelliğine sahiptir. 710 metre uzunluğunda ve 26 metre yüksekliğinde olan ve Roma döneminden kalma altyapı üzerine inşa edilen su kemeri, Kağıthane Deresi üzerinde bulunuyor. Su kemerinin sütunlarından birinde “Allah” yazısı dikkat çekerken, diğer sütunda da aynı derecede heyecan verici bir madalyon yer alıyor.
Kurşunlugerme Kemeri
Çatalca’nın Gümüşpınar köyü yakınlarında bulunan Kurşunlugerme Kemeri, diğerlerinden farklı olarak üç katlı bir yapıya sahip. 34 metre yüksekliği ve 123 metre uzunluğu ile oldukça heybetli bir görünüme sahip olan bu su kemerinin tarihinin 7. yüzyıla kadar uzandığı söylenmektedir. Bizans döneminde onarılan ve restore edilen su kemerinin muhtemelen depremler nedeniyle hasar gördüğü tahmin edilmektedir. İstanbul’un fethinden sonra hendek işlevini yeniden kazanmıştır. Günümüzde kullanılmasa da ayakta duran bu tarihi yapı mutlaka görülecekler listenizde yer almalıdır.
Geçmişten günümüze sayısız medeniyete ev sahipliği yapmış İstanbul’un her yerine su ulaştırmak için yapılan su kemerlerinin işlevi ve tarihi mirası açısından çok önemli olduğunu düşünüyorum. Umarım bu yazı, İstanbul ziyaretlerinizde bu önemli tarihi yapılarla tanışmanız için bir rehber olur.
Daily Sabah Bülteni
Türkiye’de, bölgesinde ve dünyada olup bitenlerden haberdar olun.
BENİ KAYDET
İstediğiniz zaman abonelikten çıkabilirsiniz. Kaydolarak Kullanım Koşullarımızı ve Gizlilik Politikamızı kabul etmiş olursunuz. Bu site reCAPTCHA tarafından korunmaktadır ve Google Gizlilik Politikası ile Hizmet Şartları geçerlidir.
.
More Stories
Soğuk ramazan gecelerinde keyif için sıcak içecekler
DNA Sonatı: Beethoven’ın saçı, ölümüyle ilgili genetik fikir veriyor
Kalp kırıklıklarını iyileştirmek: NZ, gençlerin ayrılıklarına yardımcı olmak için 4 milyon dolarlık bir program başlattı